Следите за нами в соцсетях:

Спецпроекты

Поддержать

Поддержать

Спецпроекты

© Все права защищены. Использование материалов допускается при указании источника.

Сымон Шыдлоўскі

Сымон Шыдлоўскі (памёр 10 сакавіка 1906, Львоў, Аўстра-Вугоршчына) — удзельнік паўстаньня 1863—1864 гадоў, віцебскі харунжы.

#спецпроекты

3 декабря 2025

Сымон Шыдлоўскі нарадзіўся ў маёнтку пад Віцебскам і быў выхадцам з беларускай шляхецкай сям’і. Атрымаўшы першасную адукацыю ў Віцебску, ён далей паехаў вучыцца ў Санкт-Пецярбург, дзе здабыў дыплём вайскоўца і чын афіцэра. Здавалася, перад маладым чалавекам у магутнай імпэрыі расчыненыя ўсё дзверы, наперадзе маячаць кар’ерныя перспектывы, вайсковыя пасады і салоннае жыццё, але Сымон абірае цярністы шлях барацьбы за волю Айчыны.

Ідэалам беларускага шляхціча быў вольны грамадзянін-патрыёт, а не раб-жаўнер на службе дэспатычнага тырана. Таму, даведаўшыся ад земляка інфармацыю аб заплянаваным паўстанні, Шыдлоўскі накіроўваецца на родную Віцебшчыну, дзе адразу прыступае да фармавання паўстанцкага падпольля. Паўстанцкай сеткай была пакрытая амальўся губэрня і нават частка суседняй Смаленшчыны. На замову Сымона, быў пашыты баявы штандар паўстанцаў з Пагоняй.

Пасля выступлення ў Варшаве і Вільні, Сымон бярэ актыўны ўдзел у яго разгортванні на Віцебшчыне. Атрады паўстанцаў на чале з харунжым Шыдлоўскім нападаюць на мясцовую адміністрацыю і расквартаваных салдатаў, вядуць паспяховыя баі з акупацыйнымі сіламі, робяць рэйды на ўсход, спрабуючы перакінуць паўстанцкае полымя на суседнія рэгіёны. Але заўчасны пачатак паўстання, на што наракаў і яго кіраўнік на Беларусі К. Каліноўскі, не дазваляе яго разгарнуць напоўніцу. Не хапае зброі і мэдыкамэнтаў, бракуе камунікацыі з цэнтральнымі штабамі.

Удзельнікі паўстання на Радзіме падвергліся бязлітасным рэпрэсіям, былі разбураны іх сядзібы, а маёмасць канфіскавана. Маёнткі ўдзельнікаў паўстання, забіраліся ў казну і на льготных умовах прадаваліся выхадцам з цэнтральных расейскіх губэрняў. За падтрымку паўстаньня студэнтамі ўлады закрылі Горы-Горацкі земляробчы інстытут, скарацілі колькасць сярэдніх навучальных устаноў. Настаўнікі і іншыя катэгорыі мясцовай інтэлігенцыі (медыцынскія работнікі, землямеры) былі пераведзены на службу ў цэнтральныя губэрні і заменены новымі. 128 паўстанцаў былі пакараны смерцю, больш за 850 чалавек сасланы на катаргу, каля 12,5 тыс. чалавек выселены, у тым ліку 500 – на пасяленне ў Сыбір.

Пасля задушэння паўстання на Віцебшчыне, Сымон Шыдлоўскі разам з сваімі землякамі, з баямі, прабіваецца на захад, дзе зноў далучаецца да збройнай барацьбы паўстанцкіх аддзелаў на Падляшшы. І толькі пасля поўнай капітуляцыі Варшавы, ён разам зь нескаронымі паплечнікамі, праз Кракаў, перабіраецца ў Аўстра-Вугоршчыну, дзе і асядае ў Львове.

Аднак і на чужыне паўстанцы Шыдлоўскага не згубіліся ды не растварыліся ў мясцовым людзе, наадварот,сваім зямляцтвам заўжды трымаліся разам, падтрымлівалі адзін аднога. Па ўспамінах, у памятныя даты звязаныя з гісторыяй свайго краю, яны заўсёды выходзілі пад змагарным штандарам з Пагоняй у цэнтар места, дзе служылі імшу ў памяць палеглых паплечнікаў. І на пахаванне сваіх баявых сяброў, Сымон Шыдлоўскі нязменна прыходзіў з баявым штандарам у руках, у беларускай кашулі-сярмяге і лапцях, падкрэсліваючы еднасць з сваім народам.

Памёр нескароны герой з думкай пра вольную Айчыну, яго просьбай-запаветам было выбіць на яго надмагільным каменні словы, якія красуюцца там і сёння: “На нашым прахе – паўстануць мсціўцы”. Пазьней, нашчадкі, на яго магіле ўсталююць сымбалічны помнік Сымону ў форме паўстанца з штандарам Пагоні ў руцэ. Усе іншыя паўстанцы-літвіны па ўласным жаданьні пахаваныя каля свайго камандзіра.
Але героі – не паміраюць, яны жывуць у памяці вечна.